|
|
|
|
|
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
|
|
|
|
|
|
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="en" xml:lang="en">
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<head>
|
|
|
|
|
|
<title>Unknown</title>
|
|
|
|
|
|
<link href="stylesheet.css" rel="stylesheet" type="text/css"/>
|
|
|
|
|
|
<link href="page_styles.css" rel="stylesheet" type="text/css"/>
|
|
|
|
|
|
</head>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<body class="calibre">
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<h2 dir="rtl" class="block_7" id="toc_id_5">مهندس محمد غرضی</h2>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_8">واقعیت این است که جنگ را بد مدیریت کردند</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">مهندس محمد غرضی</span> از همان ابتدای انقلاب چهرهٔ مطرح و شناخته‌شده‌ای بود. استاندار خوزستان، یکی از گزینه‌های نخست‌وزیر پیشنهادی آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۶۰، وزیر نفت در دورهٔ میرحسین موسوی، وزیر پست و تلگراف و تلفن در دولت هاشمی‌رفسنجانی و کاندیدای انتخابات دورهٔ یازدهم ریاست‌جمهوری تنها بخشی از کارنامهٔ سیاسی غرضی است که وی را برای مردم تبدیل به چهره‌ای آشنا کرده است. به دلیل آنکه وی در طی سال‌های جنگ وزیر نفت بود و در جریان درآمدهای ارزی کشور و صادرات نفت قرار داشت، در دی‌ماه ۱۳۹۴ مصاحبه‌ای را با وی انجام دادیم تا نظر او را دربارهٔ شرایط اقتصادی سال‌های جنگ، جویا شویم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">اگر اجازه دهید بحث را از میانهٔ جنگ آغاز کنیم. سال ۶۴ کابینهٔ دوم مهندس موسوی شکل گرفت و یک کابینهٔ کاملاً یک</span><span class="text_">دست شد، هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی. حتّی یک عده که از نظر اقتصادی اختلاف</span><span class="text_">نظر با ایشان داشتند، در کابینهٔ دوم حضور نداشتند و برخی دیگر اتّفاقاً حضورشان پر قدرت</span><span class="text_">تر ادامه یافت. برای مثال، وزیر برنامه و بودجه، آقای روغنی</span><span class="text_">زنجانی یا برخی وزرای مربوط به مسائل اقتصادی مثل مهندس بهزاد نبوی در کابینه حضور داشتند. از این سال به بعد شاهد این هستیم که برخی از افراد معتقد شدند که کشور توانایی ادامهٔ جنگ را ندارد، چراکه هزینه</span><span class="text_">ها بسیار کمرشکن بود و بایستی جنگ را هرطور شده ولو اینکه به حق</span><span class="text_">وحقوقمان نرسیم، تمام می</span><span class="text_">کردیم. شما به</span><span class="text_">عنوان وزیر نفت آن زمان بفرمایید که وضعیت دخل</span><span class="text_">وخرج ایران از سال ۶۴ تا پایان جنگ به چه نحو بود، مضاف بر اینکه شما به</span><span class="text_">عنوان کسی</span><span class="text_">که در کابینه حضور داشتید، بفرمایید که به نظر شما ایران واقعاً توانایی ادامهٔ جنگ را نداشت؟ یا اینکه اگر سیاست</span><span class="text_">های دیگری را درپیش می</span><span class="text_">گرفتیم، می</span><span class="text_">توانستیم جنگ را به نحو دیگری مدیریت کنیم؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">سال ۶۰ مرحوم احمد خمینی نزد من آمد و گفت که هرچه به آقای رجایی می‌گوییم بروید وزارت نفت، می‌گوید آنجا بو می‌دهد! شما می‌روی؟ بنده هم قبول کردم و آمدم وزارت نفت. در سال ۶۰ قیمت نفت ۳۳-۳۲ دلار بود. میزان فروش عربستان ۱۰/۵ میلیون بشکه و میزان فروش نفت ایران روزانه حدود ۳۰۰ هزار بشکه بود، خزانه هم خالی بود و پول‌های زمان شاه هم ظرف این چند سال خرج شده بود.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">اوپک مصوبه‌ای دارد که وقتی می‌خواهد موضوعی تصویب شود، بایستی اتّفاق آرا حاصل شود؛ یعنی ۱۳ کشور بایستی رأی مثبت دهند و به‌اصطلاح اجماعی باشد. این را به من گفتند و صبح قبل‌ازاینکه مجلس به من رأی دهد، به مجلس رفتم و معرفی شدم و همان صبح با هواپیما به اجلاس اوپک در ژنو رفتم. دعوا راه انداختیم که عربستان ۱۰/۵ میلیون بشکه می‌فروشد و ایران ۳۰۰ هزار. تولید اوپک آن زمان ۲۴ میلیون بشکه بود. بنده ظرف چند ماه ۱۰/۵ بشکه عربستان را ۵/۵ و فروش ایران را ۲/۴ میلیون کردم و کلّ تولید اوپک را هم به ۱۶ میلیون کاهش دادم. هفده روز در لندن جنگیدم و چهار سال که در این سِمت بودم، هر سال ۲۰ میلیارد دلار پول به کشور آوردم که صرف هزینه‌های کشور اعم از جنگ و طرح‌های عمرانی و... شد. مهندس موسوی سال ۶۴ نزد امام رفت و گفت که اگر می‌خواهید نخست‌وزیر شوم، باید دو جا (وزارت نفت و وزارت‌کشور) را به خودم بسپارید. امام به من گفتند که اختلاف تو با موسوی چیست. گفتم که بنده می‌گویم اگر یک بشکه اضافه نفت بفروشید، قیمت نفت کاهش پیدا می‌کند. من ۲۴ میلیون را ۱۶ میلیون کردم و سهم عربستان را از ۱۰/۵ به ۵/۵ رساندم، این‌ها می‌خواهند بیشتر بفروشند و قیمت می‌افتد. بنده با امام صحبت کردم و به ایشان گفتم کشور مال شماست هر تصمیمی شما بگیرید من اطاعت می‌کنم. بنده از کابینه رانده شدم و برای این کنار رفتم که آقای منتظری به امام گفتند که غرضی در نفت نباشد، حالا یک جهنّم‌درّهٔ دیگری باشد! به‌هرحال، من را کنار گذاشتند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">آقایان اعلام کردند که ما روزانه ۱۳ میلیون بشکه تولید می‌کنیم و قیمت نفت پنج دلار شد! جنگ به نتیجه مطلوب خود نرسید و این زیر سر کسانی بود که گفتند ما ۱۳ میلیون بشکه باید تولید کنیم! در سه جلسهٔ دولت با حضور آقای هاشمی، آقای موسوی اردبیلی، مهندس موسوی و آقای ناطق‌نوری، من هرچه فریاد زدم که این کار را نکنیم، گفتند نه! انجام می‌دهیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_9">خب، قیمت نفت خیلی پایین آمد و سال ۶۵ از نظر اقتصادی شرایط ما خیلی بحرانی شد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">به‌خاطر سیاست‌های این آقایان بود، شش‌ماههٔ اوّل سال ۶۴، من ۹ میلیارد دلار درآمد برای ایران آوردم، ولی در شش‌ماههٔ دوم همان سال حتّی یک میلیارد دلار هم درنیامد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">به نظر شما این سیاست‌مداران چه سیاست و دید اقتصادی‌ای داشتند؟</b></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">دید اقتصادی خاصی نداشتند! دید اقتصادی‌شان این بود که بیشتر نفت بفروش و بیشتر درآمد داشته باش و این را درنظر نداشتند که رقیب آن‌ها دشمنشان است؛ یعنی عربستان زودتر از آن‌ها و بیشتر می‌فروشد. در اوپک تعهد دادیم که ۲/۴ میلیون تولید می‌کنیم، حالا ۱۳ میلیون تولید کنیم؛ خب، قیمت شکسته می‌شود و این تقصیر سیاست‌مداران است، آقای هاشمی، موسوی، بهزاد نبوی... . سال ۶۰ و ۶۱ خزانه خالی بود. سال ۶۲ من ۲۳ میلیارد دلار به کشور آوردم و کشور آباد شد. من سالی ۲۰-۱۸ میلیارد دلار به کشور آوردم و در سطح جهانی قیمت نفت را تثبیت کردم و یک بشکه نفت زیر ۳۰ دلار نفروختم. ظرف یک هفته که من رفتم، قیمت نفت را به این حالت درآوردند و از زیر قضیه دررفتند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_9">اختصاص بودجه برای جنگ چقدر بود؟</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">دیگر دولت نتوانست خودش را جمع‌وجور کند و حضور در جبهه‌ها کم شد. مواد غذایی و... که قبلاً می‌خریدیم، دیگر نتوانستیم بخریم و شکست خوردیم؛ درواقع، همان سال دوم و سوم شکست خوردیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">در سال ۶۶ بحث ابتدایی قطعنامهٔ ۵۹۸ مطرح شد. این قطعنامه یک سال قبل از پذیرش توسط ایران مطرح شد، اما ایران نپذیرفت و جنگ ادامه پیدا کرد؛ اما در سال ۶۷، دقیقاً یک سال بعد، همان قطعنامه را با تغییر در برخی از بندها پذیرفت.</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">آقای هاشمی که همه‌کارهٔ دولت بود، نه دولتی داشت، نه پول، نه اسلحه و نه سرباز، به مجلس رفت و گفت که دولت دیگر توانایی ندارد و نامه‌ای از مجلس گرفت و نزد امام برد و گفت که ما دیگر نمی‌توانیم بجنگیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_9">به نظر شما، آقای هاشمی به امام فشار آوردند و درنتیجه ایشان ظرف دو هفته نظرشان ۱۸۰ درجه تغییر کرد؟</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">امام نظرشان تغییر نکرد، بلکه آقای هاشمی نظرشان عوض شد؛ تا دو هفته قبل می‌گفت که می‌جنگیم و حالا فرماندهٔ جنگ می‌گفت که نمی‌توانیم بجنگیم. ایشان چند سال فرماندهٔ جنگ بودند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">به نظر شما، قطعنامهٔ ۵۹۸ چقدر دستاورد یا عوارض برای ایران داشت؟ همان‌طورکه می</span><span class="text_">دانید، برخی از بندهای قطعنامه تا سال ۶۹ اجرایی نشد، تا زمان حملهٔ عراق به کویت.</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">نتیجه فقط این بود که توانستیم سرزمین را حفظ کنیم. کلّ جنگ این انتفاع را داشت که این نسل سرزمینی را از دست نداد. اما اینکه بتوانیم از این عظمت ملّی به نفع قدرت سیاسی استفاده کنیم، نتوانستیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">سال ۶۸ آقای هاشمی رئیس دولت می</span><span class="text_">شود. یک سال بعد از پذیرش قطعنامهٔ آقای هاشمی روی کار می</span><span class="text_">آیند و شاهد یک تغییر سیاسی و اقتصادی هستیم. تا قبل از قطعنامه، دیدگاه بر یک اقتصاد دولتی بود و معتقد بودند نبایستی با غرب تعامل و سازش داشته باشیم؛ اما بعد از قطعنامهٔ ۵۹۸ تحقیقاً اقتصاد آزاد مدنظر قرار گرفت. تیم آقای هاشمی همین تیم بود؛ آقای نوربخش، نیلی و مظاهری بود. تقریباً یک دیدگاه متضاد با قبل شکل گرفت، از نظر اقتصادی و سیاسی همین</span><span class="text_">طور بود. آقای هاشمی معتقد بود که بایستی تعامل با غرب داشته باشیم تا کشور را بسازیم و اوضاع روبه</span><span class="text_">راه شود. اما شاهد هستیم که آرام</span><span class="text_">آرام یک</span><span class="text_">سری اتّفاقات می</span><span class="text_">افتد و کشور از نظر اقتصادی رونق نمی</span><span class="text_">گیرد و یک</span><span class="text_">سری تورّم</span><span class="text_">های وحشتناک شکل می</span><span class="text_">گیرد و این خود را در دور دوم ریاست</span><span class="text_">جمهوری آقای هاشمی نشان می</span><span class="text_">دهد. در سال ۷۲، چهار، پنج میلیون رأی ایشان کم شده بود و حتّی رقیب گمنامی مثل آقای احمد توکلی، رقیبی جدّی برای ایشان شده بود. به نظر شما چرا بعد از قطعنامه آن</span><span class="text_">قدر شاهد تغییر هستیم و کشور به</span><span class="text_">سمت رونقی که وعده داده شده بود، نرفت؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">تکیه به عوامل و امکانات خارجی جز این را نتیجه نمی‌دهد. آقای هاشمی سیاست‌های انقلاب را کنار گذاشت و سیاست سازش با غرب را جلو برد و بانک و سرمایه‌گذاری خارجی و فاینانس و... را آورد؛ نتیجه‌اش غیر از این نمی‌شود. شما اگر به امکانات داخلی تکیه نکنید و بخواهید به امکانات خارجی تکیه کنید، قطعاً دچار خسران می‌شوید که شدیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">اتّفاقاتی که در مشهد و اسلام‌آباد افتاد، دلیلش چه بود؟</b></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">ازبس به قاعدهٔ جامعه فشار آمد، ازبس گرانی و ضعف به جامعه فشار آورد که اتّفاقات اجتماعی وسیعی افتاد و البته دوام پیدا نکرد. سال ۷۸ تمام تحرّکات اجتماعی ناشی از گرانی ممتد، وسیع و فشار زیاد بود. مهندس موسوی که رفت، دلار ۱۵۰ تومان بود، هاشمی که رفت، شد ۴۵۰ تومان، خاتمی که آمد، شد ۹۰۰ تومان و مردم به خیابان ریختند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">شما خودتان در کابینهٔ آقای هاشمی بودید، به یاد دارید که به ایشان اعتراضی کرده باشید؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">دعوای من با دولت آقای هاشمی و موسوی سر یک جمله بود: «اگر بیشتر از درآمدت هزینه کنی، شکست می‌خوری.»</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">آیا شما به ایشان تذکر می‌دادید؟</b></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">دعوا و دادوقال می‌کردم. من در ادارهٔ وزارت نفت یا پست و تلگراف و تلفن هرگز از دولت پول نگرفتم، من به استعداد مردم تکیه کردم. این شبکهٔ مخابراتی که الان هست، اصلاً وجود نداشت. من نه از سرمایه و نه مدیریت و نه تکنولوژی خارجی استفاده نکردم، این شبکهٔ مخابرات براساس استعداد مردم درست شده است؛ محتاج مجلس و دولت نبودم. الان نیز عقیده دارم اگر دولت دست در جیب فقرا کند، ساقط می‌شود، اگر از درآمدت بیشتر خرج کنی، کشور را از دست می‌دهی. این چهار دولت همه دست در جیب فقرا کردند. این بحث که چپ نمی‌تواند دولت نگه دارد و راست نمی‌تواند ملت نگه دارد، نتیجهٔ همین دعواهاست. جنگ و دعوا بوده، هم در دولت هاشمی و هم در دولت خاتمی و احمدی نژاد و الان هم در دولت کنونی (دولت حسن روحانی) جنگ و دعوا هست. من مدعی این هستم که لیبرال‌دموکراسی توانایی ادارهٔ کشور را ندارد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">حالا ۲۷ سال بعد از قطعنامه هستیم و این مقطع زمانی را گذرانده</span><span class="text_">ایم. شما به</span><span class="text_">عنوان کسی</span><span class="text_">که وزیر بودید و در کابینه بودید، جمع</span><span class="text_">بندی</span><span class="text_">تان از این سال</span><span class="text_">ها چیست؟ به نظر شما اتّفاق خوبی برای کشور افتاد با قطعنامهٔ ۵۹۸، یا اتّفاق بدی؟ می</span><span class="text_">شد بهتر مدیریت کرد و سامان داد؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">به‌هیچ‌وجه اتّفاق خوبی نیفتاد. دولتی که قاعدهٔ اجتماعی به آن نزدیک نباشد، توانایی استفاده از استعداد کشور را ندارد. تمام این دولت‌ها از قاعدهٔ اجتماعی به‌دور بودند و استعدادها به کمک آن‌ها نیامدند و درنتیجه، با یک پرچم شادی آمدند و با یک پرچم سرنگون رفتند. وقتی خود دولت توانایی ندارد که سنت‌های ماندگار بگذارد، چگونه می‌تواند ازجریانات بین‌المللی استفاده کند؟ خودش در داخل دچار گرفتاری است، حالا سیاست خارجی‌اش می‌خواهد چه بشود!</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">از بنده پرسیدند که سیاست خارجی چیست؟ گفتم انعکاس استعداد داخلی؛ اگر تو استعداد داخلی نداشته باشی، سیاست خارجی ماندگاری نخواهی داشت و الان هم به یُمن استعداد داخلیِ کمی که داری، یک مقدار توان حرف‌زدن داری. اگر ارتش و سپاه و این امکانات را نداشتی، این قضایای امروز هم حاصل نمی‌شد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">نکتهٔ دیگر در مورد شرایط فرهنگی _ اجتماعی جامعه است. به نظر شما بعد از جنگ چه شرایط اجتماعی و فرهنگی حاکم شد و چه تغییراتی به</span><span class="text_">وجود آمد؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">قاعدهٔ جامعه سر جای خودش است و رویش سیاسی، اقتصادی و اجتماعی طبقهٔ متوسط فرق کرده. این رویش طبقهٔ متوسط می‌خواهد خود را به‌عنوان قاعدهٔ جامعه بنشاند، اما نمی‌شود. یک‌سری رویش‌ها در شهرهای بزرگی مثل تهران و... به‌وجود می‌آید که با دردسر هم روبه‌رو می‌شود و قاعدهٔ جامعه نمی‌شود. قاعده فرقی نکرده است. جریانات اجتماعی در تهران و شهرهای بزرگ حکم فست‌فود را دارند و برای تمام جامعه مهم نیستند؛ این‌ها اصل و قاعدهٔ جامعه نیستند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">در مباحث مربوط به سال</span><span class="text_">های پایانی جنگ و بعد از جنگ، آقای هاشمی به</span><span class="text_">عنوان یک سیاست</span><span class="text_">مدار کلیدی و برجسته تأثیرگذار بودند و همچنین نزدیکان و همفکران مهندس موسوی. به نظر شما چه چیزی باعث شد آقای هاشمی و نزدیکان مهندس موسوی کشور را به این سمت آوردند؟ آیا چارهٔ دیگری نداشتند یا به فکرشان و عدم</span><span class="text_">شناخت از جامعه برمی</span><span class="text_">گشت؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">آن‌ها با قاعدهٔ جامعه اصلاً در ارتباط نبودند، با رزمنده‌ای که روی مین می‌رفت در ارتباط نبودند. آن‌ها به ابزار نگاه می‌کردند و کسانی‌که به ابزار و سرمایه نگاه می‌کنند، دولتشان سرنگون می‌شود. انقلاب با دولت فاصله دارد. انقلاب سر جایش است، ولی دولت‌ها سرنگون می‌شوند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">این افراد تفکر سازش‌پذیری داشتند؟</b></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">جامعه‌شناسی سیاسی ایران این‌طور نیست که هرکسی از عهدهٔ استفاده از آن استعداد برآید، تنها یک نفر توانست و آن امام بود. در عملیات مرصاد این‌ها گفتند مرز را در گردنهٔ اسدآباد قرار دهیم؛ درحالی‌که ایلام وکرمانشاه را گرفته بودند. مسئولین فرار کردند و امام آمد دو دفعه به مردم گفت که این‌ها را کنار بزنید. این است تفاوت میان امت‌شناسی یا دولت‌شناسی، تکیه به ابزار یا تکیه به نفوس رحمانی.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
</body>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
</html>
|
