|
|
|
|
|
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
|
|
|
|
|
|
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="en" xml:lang="en">
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<head>
|
|
|
|
|
|
<title>Unknown</title>
|
|
|
|
|
|
<link href="stylesheet.css" rel="stylesheet" type="text/css"/>
|
|
|
|
|
|
<link href="page_styles.css" rel="stylesheet" type="text/css"/>
|
|
|
|
|
|
</head>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<body class="calibre">
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">تا قبل از تیرماه ۶۷ و اینکه وارد مذاکرات شویم، دو بحث خیلی مهم وجود داشت؛ یکی فشارهای خارجی بود که این</span><span class="text_">ها چقدر تأثیر داشت در اینکه ما را سوق بدهد به</span><span class="text_">سمت پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ و بحث دلالان اسلحه و منوچهر قربانی</span><span class="text_">فر. برخی</span><span class="text_">ها تحلیل می</span><span class="text_">کنند باب مذاکرات با طرف خارجی اصلاً از سال ۶۴ و ۶۵ بر سر ماجرای مک</span><span class="text_">فارلین باز شد و بعد رسیدیم به سال ۶۷ که به</span><span class="text_">نوعی ایران مجبور بود. ما برای مقابله با این فشارها چه می</span><span class="text_">کردیم؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">من باز عرض می‌کنم، موضوعات خارجی به‌روی کشور ما و تصمیم‌گیری‌ها مستقیماً تأثیری نداشت، چون قرار بود ما بجنگیم تا حقوقمان را بگیریم. من سال ۶۲ برادرم مهندسی شیمی در دانشگاه شریف می‌خواند و طلبه هم بود در مدرسهٔ ملاجعفر پیش آقای مجتهدی‌تهرانی، وقتی شهید شد، آقای مجتهدی خیلی گریه کرد. تنها چیزی که بر من بعد از شهادت برادرم تأثیر گذاشت، این بود که باید بیشتر در صحنهٔ دیپلماسی با عراق بجنگم و اصلاً این‌طور نبود که بگویم صلح کنیم، این حرف‌ها به‌خصوص در میانهٔ جنگ مطلقاً مطرح نبود.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">من کتابی دارم به اسم سلمان فارسی؛ این کتاب را برای همین نوشتم، چون عراقی‌ها می‌گفتند شما مجوسید و عجم هستید و ما از دروازه‌های شرقی امت عربی داریم دفاع می‌کنیم و این حرف‌ها را هم در تبلیغات و در مذاکرات می‌زدند، ما باید این را جواب می‌دادیم. ما یک پرسناژی به اسم سلمان فارسی داشتیم که خیلی به پیامبر نزدیک بود و حتّی این حدیث وجود دارد که این چیزی که در دل سلمان است، اگر ابوذر می‌دانست، به‌راستی کافر می‌شد، سَلْمانُ مِنّا أَهْلَ الْبَیتِ.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">این‌ها نشان می‌داد باید کار را در همان قسمت ادامه داد. در مورد فشارهای خارجی چند مسئله مطرح می‌شود اینکه می‌خواستند به ایران غرامت بدهند. من از سال ۶۰ تا ۷۶ در وزارت خارجه بودم، هیچ‌وقت چنین پیشنهادی به ایران نشد. اینکه می‌گویند بعد از فتح خرمشهر، عربستان گفت من غرامت می‌دهم، چنین چیزی مطلقاً نبود. از لحاظ ژئوپولتیک برخی مواقع ایران دستش بالا بود؛ مثلاً وقتی فاو به تصرف ایران درآمد، این یک تحوّل بسیار بزرگ در عرصهٔ ژئوپولتیک دنیاست؛ ایران مستقیماً با کویت و عربستان همسایه می‌شد و یکی از همسایگانش در خلیج فارس کم می‌شد. عراق بدون فاو و دسترسی به خلیج فارس دیگر چیزی نبود، چون نمی‌توانست از طریق خلیج فارس نفت صادر کند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">اینکه کسی گفته باشد ما غرامت می‌دهیم، ما نشنیدیم. فشار بود، اما این فشارها کار نمی‌کرد. مثلاً به وزیر خارجهٔ کشوری می‌گفتیم بیا ایران، می‌گفت شما جنگ را تمام کنید تا من بیایم؛ البته برخی هم می‌آمدند؛ یا اینکه اگر کسی به امارات متحده عربی می‌رفت، به او می‌گفتند ما کمک می‌کنیم، ولی شما هم ایران را سر سه جزیره محکوم کنید. برخی محکوم می‌کنند و پول را می‌گیرند و برخی محکوم نمی‌کنند. اما فشاری که ایران را ازبین ببرد، ما ندیدیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">سه جا برای ایران مهم بود: اوّل، سازمان ملل و شورای امنیت؛ دوم، سازمان کنفرانس اسلامی که ما روی این خیلی حساس بودیم و سوم نهضت [جنبش] عدم‌تعهد بود. برای این سه جا وزارت خارجه برنامه داشت و افرادی را داشتیم و با این‌ها حرف می‌زدیم. در هند، خانم گاندی نخست‌وزیر بود و کاملاً طرف عراق و صدام بود. با مذاکرات و دعوت ایشان به ایران، موضعش تلطیف شد؛ یا راجیو گاندی زمانی هیچ کاری نداشت، بعدها ایشان را به ایران دعوت کردیم، دکتر ولایتی را ملاقات کردند (البته وقتی برگشت، با حملهٔ انتحاری کشته شد) و معلوم شد که ایران از آن‌هایی است که با بقیه روابط اخلاقی دارد و اگر به ایران کمک کرده باشند، ایران یادش نمی‌رود. تا امروز ما همیشه برای سیاست بین دو کشور از حزب کنگره و خانوادهٔ گاندی استفاده کرده‌ایم. اتّفاقاً خانم ایندیانا گاندی، همسرش ایرانی بود و فرزندانش به ایران نظر مثبت داشتند و دارند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">اما در مورد مک‌فارلین؛ مک‌فارلین موضوع وزارت خارجه نبود و بیشتر موضوع تسلیحاتی بود. کسانی در سپاه بودند مانند آقای فریدون وردی‌نژاد <sup dir="rtl"><a title="9" href="index_split_064.html#note_9"><sup id="back_note_9">۹</sup></a></sup> که فرماندهٔ سپاه قدس بود و بعد مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی و بعد هم سفیر ایران در چین شد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">از لحاظ ارتباط، آقای دکتر هادی از وزارت خارجه را گذاشته بودند. آمریکایی‌ها درخواست‌هایی کرده بودند که ما در وزارت خارجه در آن سطح نبودیم و بحث از طریق ما پیش نرفت. بعد مسئلهٔ نشریهٔ الشراع پیش آمد و سیدمهدی هاشمی و بیت آیت‌الله منتظری که وزارت خارجه در جریان مستقیم این‌ها نبود. اما قضیه مک‌فارلین به لحاظ تحلیل، نه به ایران چیزی اضافه و نه کم کرد. یک پولی داده بودند به منوچهر قربانی‌فر <sup dir="rtl"><a title="10" href="index_split_064.html#note_10"><sup id="back_note_10">۱۰</sup></a></sup> و ایشان داده بودند برای فیوزهای موشک‌های هاگ که امتیازش این بود که می‌توانست در ارتفاع پایین هر پرنده‌ای را شکار کند. ما در جبهه خیلی مشکل داشتیم، چون هواپیمای عراقی در ارتفاع خیلی پایین می‌آمدند، برای ما مشکل ایجاد می‌کردند. خب ما یک مقداری از این موشک‌ها را گرفتیم و یک مقداری چون برند اسرائیل بود، نگرفتیم. مسئلهٔ مک‌فارلین بیشتر یک رسوایی در آن‌طرف بود، چون ریگان و تیمش (شورای امنیت ملّی که یکی از آنان مک‌فارلین بود) می‌خواستند با یک تیر چند نشان بزنند: از ایران پول بگیرند؛ به ایران سلاح‌هایی بدهند که برند اسرائیلی بود و ایران را متهم کنند (سال‌ها صدام این تهمت را می‌زد)؛ چون کنگرهٔ آمریکا به تیم ریگان اجازه نداده بود که به ضدانقلاب نیکاراگوئه کمک کنند، این پول را به آنجا بدهند که بعد همه‌اش برملا شد و دادگاهی شدند. این‌طرف امام مصلحت ندیدند و به این نتیجه رسیدند که ایرانی‌ها دنبال این بودند که جبهه را پشتیبانی کنند. این‌طرف موضوع سریع‌تر جمع‌وجور شد تا آمریکا.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">بیست</span><span class="text_">وهفتم تیرماه ۶۷، قطعنامهٔ ۵۹۸ رسماً موردپذیرش ایران واقع شد و یک روند طولانی مذاکرات آغاز شد. چرا مذاکرات آن</span><span class="text_">قدر طولانی شد و چه اتّفاقاتی افتاد؟ در مقاطعی مذاکرات دچار چالش و بن</span><span class="text_">بست می</span><span class="text_">شد و بعد خوب پیش می</span><span class="text_">رفت. چرا سال ۶۶ ایران قطعنامه را نپذیرفت و سال بعد پذیرفت؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">از ابتدای جنگ، شورای امنیت با ایران خیلی بی‌طرفانه برخورد نمی‌کرد، این موضع هم ناظر به اتّفاقات قبل ازآن بود. شورای امنیت سازمان ملل یک بدنه و شاکلهٔ بسیار مهم و شاید بتوان گفت مهم‌ترین تصمیم‌گیر در سطح جهانی است و متمایز از شکل‌های دیگر تصمیم‌گیری مثل اتحادیهٔ اروپا و کنفرانس سازمان همکاری‌های شانگهای و رئیس‌جمهور چین و پوتین... و چیزهای غیردولتی مثل مجمع جهانی اقتصاد و... . شورای امنیت بسیار مهم و کلیدی است، چون اساسنامهٔ سازمان ملل می‌گوید تمهید و تأمین امنیت جهانی و صلح به عهدهٔ اوست و برای این کار، مثل گرگ‌هایی هستند که به‌هم چشم دوخته‌اند که کسی نپرد دیگری را بدرد. اما اینکار مانند این است که دُم این‌ها به‌هم بسته است و هریک بخواهند کاری کنند، بقیه را هم باید با خود بکشانند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">این شورا بااین‌همه قدرت، با ایران روابط خوبی نداشت، دلیلش هم گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی در ایران و بی‌توجهی به قطعنامه‌های شورای امنیت بود.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">ما چند بار در تاریخمان گفتیم تا دلتان می‌خواهد قطعنامه بدهید. ما در سازمان ملل سفیری نداشتیم و یک کاردار این‌ها را اداره می‌کرد، در آنجا تعدادمان خیلی کم شده بود. شما قبل از انجام مصاحبه دکتر رجایی خراسانی را فرمودید. ایشان در وسط جنگ داشت ایران را از سازمان ملل بیرون می‌برد! داشت یک نامه می‌داد «بس‌که این سازمان و این شورا ضدایران هستند و طرف‌دار مستکبرین هستند، ما بیرون می‌آییم.» به ایشان گفتیم به ایران بیاید و این نامه داده نشود.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">شرایط این‌گونه بود و به‌تدریج ما دنبال این بودیم که از هر راهی جلو آفند دیپلماتیک عراق را بگیریم. عراق همان تهاجمی که در جبهه داشت، در عرصهٔ دیپلماتیک هم داشت و جهان با عراق همراه بود. یادم است آقای طارق عزیز در اجلاس وزرای عدم‌تعهد در دهلی نو، کنار خانم گاندی ایستاد و از همه تشکر می‌کرد ازاینکه شما به عراق اطمینان دارید. هنر دیپلماسی ایرانی و نقش دکتر ولایتی را باید دید که این را برگرداند و بالاخره نگذاشت اجلاس سران کشورهای عدم‌تعهد در بغداد برگزار شود. البته این با جبهه‌ها هماهنگ بود؛ موشکی که ایران پرتاب کرد و بانک رافدین را مورداصابت قرار داد، خیلی مؤثر و به‌جا بود و نشان داد که بغداد جای امنی نیست.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
</body>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
</html>
|
