|
|
|
|
|
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?>
|
|
|
|
|
|
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="en" xml:lang="en">
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<head>
|
|
|
|
|
|
<title>Unknown</title>
|
|
|
|
|
|
<link href="stylesheet.css" rel="stylesheet" type="text/css"/>
|
|
|
|
|
|
<link href="page_styles.css" rel="stylesheet" type="text/css"/>
|
|
|
|
|
|
</head>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<body class="calibre">
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">آقای هاشمی خرداد ۶۸ سفری به شوروی دارند. شما آن</span><span class="text_">موقع سفیر بودید و در جریان این سفر بودید. این سفر تقریباً بعد از رحلت حضرت امام اتّفاق افتاد و سفر مهمی است از این نظر که آقای هاشمی یک</span><span class="text_">سری صحبت</span><span class="text_">هایی را انجام دادند و چند ماه بعد رئیس</span><span class="text_">جمهور شدند. سفر آقای هاشمی و موضع</span><span class="text_">گیری</span><span class="text_">هایی که در مورد روابط آیندهٔ ایران با شوروی داشتند چقدر مهم و راهبردی بود؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">به نظر من، آقای هاشمی یک فرد ملّی‌اند که واقعاً به کشور خدمت کردند و می‌کنند. من دقیقاً از آن سفر و بعد از تبعات آن سفر، این را کاملاً متوجه شدم. مشکل آقای هاشمی این است که متأسّفانه اطرافیانشان خیلی روی ایشان مؤثرند. اگر شما اطرافیان آقای هاشمی را افرادی مستقل بگذارید، خواهید دید مواضع آقای هاشمی چقدر متفاوت می‌شود. من در آن سفر دیدم ایشان واقعاً خیلی برخورد ملّی کردند و خیلی خوب مذاکره کردند و خیلی خوب منافع ملّی را حاصل کردند. وقتی می‌خواستیم این سفر را طراحی و برنامه‌ریزی کنیم، من به دفتر ایشان رفتم. آن‌موقع رئیس مجلس بودند و دفترشان خیلی شلوغ بود، بنابراین از من دعوت کردند که در منزل ایشان جلسه داشته باشیم. من عصر به منزل ایشان رفتم و یکی‌دو ساعت صحبت کردیم. عصارهٔ صحبتمان این بود که اگر این سفر تشریفاتی باشد، انجامش ندهیم، ولی اگر توانستیم از سفر چیزی دربیاوریم، انجامش دهیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">بر همین اساس، پیگیری‌هایی صورت دادم و بالاخره معلوم شد که می‌شود از این سفر چیزی درآورد. من باید کاری می‌کردم که میزبان آقای رفسنجانی، رئیس پارلمان نباشد؛ چون رؤسای دو پارلمان کار اساسی استراتژیکی نمی‌توانند انجام دهند، آن‌هم در سیستمی مثل شوروی که آن‌موقع مدل کمونیستی ساندرالیزم داشت. آن‌موقع گورباچف هم رهبر شوروی بود، هم رئیس‌جمهور شوروی بود، هم رئیس حزبشان بود؛ یعنی نفر اصلی شوروی بود. من به این نتیجه رسیدم که اگر طرف مذاکره‌مان ایشان باشد، می‌توانیم از این سفر چیز خوبی به‌دست آوریم. بسیار تلاش کردم که طرف مقابل آقای رفسنجانی (علی‌رغم اینکه آن‌موقع هنوز رئیس‌جمهور نشده بودند) خود گورباچف باشد. روس‌ها به این تن نمی‌دادند، هم ابرقدرت بودند هم کشور اهل دیپلماسی پیچیده. من پای این قضیه ایستادم که به هر قیمتی شده گورباچف باید میزبان آقای رفسنجانی باشد و آقای رفسنجانی را به‌عنوان نفر اوّل کشور ما تلقی بکنند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">آن‌موقعی که من داشتم پافشاری می‌کردم، حضرت امام رحلت نکرده بودند، یعنی رهبر داشتیم، نخست‌وزیر داشتیم و ایشان نفر اوّل کشور نبودند. من نه برای پروتکل، برای محتوای سفر لازم می‌دیدم که خود گورباچف طرفمان باشد. بعد از یک مدت تهران هم پشت من را خالی کرد، چون حضرت امام رحلت کردند. وقتی‌که حضرت امام رحلت کردند، تهران گفت که باید این سفر را انجام بدهید. گفتم باید بایستیم پای اینکه حتماً خود گورباچف طرفمان باشد. گفتند نه دیگر، الان ما احتیاج داریم به لحاظ بین‌المللی یک سفر پرسروصدایی در دنیا انجام بدهیم که دنیا بداند رحلت امام تأثیر جدی‌ای روی کشور نگذاشته است، ما برای ثبات کشور احتیاج به این سفر داریم و مهم نیست محتوای سفر چه دربیاید. اما بااین‌حال، من به‌تنهایی سرسختی کردم. تهران کم‌کم داشت به این سمت می‌رفت که مذاکره و سفر را از دست من بگیرد و خودشان آقای رفسنجانی را راهی مسکو کنند. همه می‌گفتند دیگر اصرار نکن، سماجت نکن؛ ولی من خیلی پای این قضیه ایستادم و خدا را شکر بالاخره روس‌ها کوتاه آمدند و گفتند بالاخره آقای گورباچف قبول کردند که خودشان شخصاً میزبان آقای رفسنجانی باشند. این برد بزرگی بود. این چیزی استثنائی در تاریخ جهان است که یک رهبر و رئیس‌جمهور و ابرقدرت میزبان رئیس پارلمان یک کشور جهان‌سومی بشود. من این هم‌ترازی را ایجاد کردم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">ما به لحاظ نظامی اقلام خیلی محدودی را مدنظر داشتیم که از روس‌ها بگیریم؛ چون جنگ امکانات نظامی ما را تقریباً به‌طور کامل از بین برده بود. وقتی طرفمان گورباچف شد، این حُسن حاصل شد. در جلسهٔ خصوصی، گورباچف گفت یک مصوبه از پلیت بورو آورده‌ام، تمام اعضای پلیت بورو (دفتر سیاسی رهبران حزب کمونیست شوروی) زیرش را امضا کرده‌اند، بالایش را سفید گذاشتیم که شما هرچه بخواهید، بنویسید. آقای رفسنجانی به من گفتند که چه‌کار کنیم، این چیز عجیبی است، ما الان چک سفید در اختیارمان است، چرا خوب پُرش نکنیم! من گفتم بهترین کار این است که از آقای گورباچف زمان بگیریم. بگوییم این پیشنهاد بسیار عالی و ارزشمند است ولی به ما یک شب مهلت بدهید که با مقامات نظامی و مشاوران نظامی مشورت کنیم. ایشان قبول کردند و قرار شد فردا دوباره با آقای گورباچف یک جلسهٔ خصوصی داشته باشیم. خیلی به تلاطم افتاده بودیم، دوستان هر اقلامی که به نظرشان رسید، نوشتند. فردا که ما رفتیم، درواقع لیست را پیشنهاد می‌دادیم، آقای گورباچف با ما همراه شده بود، انگار جزو تیم ما بود؛ مثلاً می‌گفتیم این تانک را می‌خواهیم، می‌گفت نه، آخرین مدل تانک در شوروی این است... درواقع با ما همکاری می‌کردند و مشاوره می‌دادند. ما برای اوّلین‌بار توانستیم برای کشورمان زیردریایی بگیریم، آن‌موقع سه‌تا زیردریایی خریدیم و برای اوّلین‌بار ایران در خلیج فارس توانست زیردریایی داشته باشد. آخرین مدل هواپیماهای جنگی مثل میگ و سوخو را آن‌موقع خریدیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">دومین خاطرهٔ شما از تصویب قطعنامهٔ ۵۹۸ بود و حس و حالی که داشتید و می</span><span class="text_">گفتید که من فکر می</span><span class="text_">کردم بالاخره به اینجا برسیم. به نظر شما چه شد که قطعنامهٔ ۵۹۸ قبول شد و چه خاطره</span><span class="text_">ای دارید از آن روزی که این را شنیدید؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">خاطرات خیلی زیادی دارم. یک بار سُفرای چند سفارتخانهٔ مهم را دعوت کردند که در خصوص جنگ یک سمینار خصوصی بگذاریم. در آن سمینار، مسئولش بیست ماده برای ما خواند که هر نوع آتش‌بس این است و آن است و این خیانت است و آن جنایت است... خلاصه اینکه هر نوع فکر و خیال در مورد فرمول سیاسی برای پایان جنگ، جنایت و خیانت است. این بیست ماده را اوّل سمینار به ما داده بودند. گفتم آقا! شما اگر می‌خواستید این بیست ماده را به ما بدهید، چرا آن‌قدر خرج کردید؟ پول هواپیما و... خب این را به‌صورت بخش‌نامه تلکس می‌زدید. ما فکر کردیم قرار است روی فرمول‌هایی برای جنگ باهم مشاوره کنیم. بعد شروع کردم تمام این بیست ماده را برعکس خواندم. (فکر کنم هنوز نوارش را داشته باشند) گفتم هر نوع عدم‌فکرکردن به جنگ و فرمول جنگ خیانت است، هر نوع عدم‌فلان... نقیض بیست ماده را خواندم و سمینار به‌هم ریخت و بحث شد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">جالب است که این سمینار با این فضا، دو سه روز از آن نگذشته بود که خبر پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ از رادیو پخش شد. ما در تهران بودیم، هنوز سمینار تمام نشده بود و کشور آتش‌بس را پذیرفت. مسئولین سمینار می‌گفتند که آن ورق‌هایی که به شما داده بودیم، پس بدهید. خلاف شرع است اگر آن ورق‌ها را پس ندهید و کپی کنید. این بهترین نمونه است برای شما نسل جدید که ببینید چقدر ما پرت بودیم. اوّلش می‌گویند برای جنگ هر نوع فکری کنید خیانت و جنایت است، دسه روز بعدش می‌گویند اگر این ورقه را نگه دارید خیانت است! این یعنی چی؟ یعنی اینکه دستگاه دیپلماسی ما تعطیل بود.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">خاطرهٔ دیگر؛ سومین یا چهارمین روز سمینار ما را بردند پیش آقای نخست‌وزیر که ایشان ما را توجیه کند که چرا باید آتش‌بس را قبول کنیم. من در همان جلسه به آقای نخست‌وزیر صریح گفتم شما الان یک‌جوری حرف می‌زنید که انگار طرف صحبتتان افرادی هستند که به مسائل خیلی اشراف ندارند. تمام دلایلی که شما آوردید حداقل از یکی‌دو سال پیش قابل پیش‌بینی بود. چرا شما امروز را پیش‌بینی نکردید؟ الان رسیدید به این نقطه که با اضطرار آتش‌بس را می‌پذیرید. چرا آن‌موقع که ما برتری داشتیم به این فکر نیفتادید؟ بعد مثال زدم که شما مثل لوکوموتیوران قطاری هستید آقای نخست وزیر، که می‌بینید کوه ریزش کرده و آمده روی ریل، ولی همین‌جور ادامه دادید تا محکم زدید به کوه. حالا می‌گویید کوه است دیگر، چاره‌ای نیست، باید بایستیم. خب می‌توانستید زودتر ترمز کنید و این‌همه مصیبت برای کشور درست نشود.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">وقتی ایران قطعنامهٔ ۵۹۸ را در ۲۷ تیرماه ۶۷ پذیرفت، یادم است که فرمودید نامه</span><span class="text_">ای را به آیت</span><span class="text_">الله خامنه</span><span class="text_">ای نوشتید (چند روز بعدازاینکه ایشان به رهبری رسیدند، سال ۶۸) که یک</span><span class="text_">وقت شما را در این دورهٔ جدید (رهبری) به جام زهر نرسانند. این تحلیلتان بر چه اساسی بود؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">من از این تجربیاتی که داشتم، به‌صورت نامه برای ایشان نوشتم؛ تحت عنوان تئوری جام زهر. در نامه همین مسئله را مطرح کردم که در کشور یک‌سری مکانیزم‌هایی کار می‌کند که برای اینکه تصمیم رهبری را تغییر بدهد، شرایطی را ایجاد می‌کند که آخرسر رهبر جام زهر بنوشد و این جام زهری که امام فقید ما نوشیدند، تکرارپذیر است. اگر این مکانیزم در کشور ادامه پیدا کند و نهادینه شود، جام زهرهای بعدی می‌تواند اتّفاق بیفتد. این را به‌عنوان یک به‌اصطلاح نکته برای ایشان گزارش کردم. البته نمی‌دانم به دستشان رسید یا نه. من این نامه را نوشتم و به کسی دادم که به ایشان تحویل بدهد. ایشان گفتند تحویل دادند.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">جمع</span><span class="text_">بندی شما از قطعنامهٔ ۵۹۸ چیست؟ به نظر شما آن مدینهٔ فاضله</span><span class="text_">ای که ترسیم می</span><span class="text_">شد بعد از پذیرش قطعنامه محقق شود، آیا محقق شد؟</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">قطعنامهٔ ۵۹۸، جنگ را پایان داد، اما در شرایطی که ما دچار انفعال شده بودیم. ما پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ و آتش‌بس را در شرایطی پذیرفتیم که حتّی صدام جَری شد، چون صدام احساس برتری پیدا کرده بود. وقتی شما سؤال می‌کنید، خاطره‌ای که در من همیشه احیا می‌شود این است که ما شرایط طلایی و فرصت‌های طلایی را ازدست دادیم. می‌توانستیم یک قطعنامهٔ قوی بنویسیم و بخشی از خسارت‌های جنگ جبران شود. در آخر وضعیت برعکس شده بود؛ ما به دنیا می‌گفتیم جلو صدام را بگیرید، مگر قطعنامه را قبول نکرده، ما هم قبول کردیم، دیگر حمله نکنید؛ این شرایطی بود که برای ما پیش آمد. بعد هم فضایی ایجاد شد به نفع جریانی که ما باید با یک کدخدایی در دنیا ببندیم، بعد کدخدا (اروپا) را هم پیدا کردند. البته امام همان مدت محدودی که حیات داشتند با این روند مقابله کردند. (همان‌طورکه خودتان هم اشاره کردید) بعد از قطعنامه، حضرت امام با چند حرکت سعی کردند مجدداً آن روحیهٔ انقلابی را احیا کنند و نگذارند چنین اتّفاقاتی رخ دهد؛ به همین دلیل آن پیام را به گورباچف دادند و قضیهٔ سلمان رشدی که یک مسئلهٔ مذهبی بود. به نظر من، حضرت امام می‌دانستند که این مسئلهٔ مذهبی چه تبعات سیاسی‌ای دارد و نشانه‌ای را در انگلیس گرفتند و آن را هدف قرار دادند که برای مدتی آن جریانی که دنبال این بود که اروپا را در معرض کدخدایی برای ایران قرار بدهد، حداقل به این زودی نتواند به نتیجه برسد و همین‌جور هم شد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">چیزی که بعد از برجام اتّفاق افتاد (تمام مسائل برجام، رادیکالیزم قبل از برجام، سازش‌کاری بعد از برجام، وادادگی کور بعد از برجام) عیناً زمان جنگ در مسئلهٔ قطعنامهٔ ۵۹۸ همین اتّفاق افتاد. قبل از برجام، ما یک رادیکالیزم کور در کشور داشتیم، مثل همان‌هایی که می‌گفتند فقط جنگ؛ اصلاً اجازه نمی‌دادند که شما یک فکر و یک فرمول سیاسی برای جنگ پیدا بکنید. آن رادیکالیزم وقتی‌که به بن‌بست می‌رسد، باعث می‌شود که بگویند باید به هر شکل جنگ را تمام کنیم. بعد از برجام، اقدامات رهبری دقیقاً مشابه اقدامات امام بود که بعد از قطعنامهٔ ۵۹۸ انجام دادند. بعد از برجام رهبری احساس خطر کردند که این فضای برجامیزه‌شدن کشور را تبدیل کنند به یک نقطهٔ پرش برای اینکه کلاً کشور از تمام مواضع استراتژیک و انقلابی‌اش دست بردارد و کاملاً تحویل سیستم غربی داده شود. رهبری شروع کردند به‌طور جدّی به هشداردادن در کشور و جریان نفوذ را به‌طور جدّی و پیوسته مطرح کردند. بعد از برجام رهبری این خطر را احساس کردند که برجام وسیله‌ای بشود برای دودستگی و با اقداماتشان جلو این کار را گرفتند. عین این اتّفاق موقع قطعنامهٔ ۵۹۸ هم افتاد. امام آن‌موقع همین خطر را احساس کردند، برای همین آن اقدامات جدّی را انجام دادند. درواقع نشان دادند که ما همچنان به‌عنوان یک اردوگاه مرکزی انقلاب اسلامی، مواضعمان را در قبال اردوگاه شرق و اردوگاه غرب، به‌طور جدّی در سطح عالی در دنیا مطرح می‌کنیم.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">من نتیجه</span><span class="text_">گیری</span><span class="text_">ای که از صحبت شما دارم، به</span><span class="text_">صورت خیلی کوتاه این است که شما معتقدید قطعنامهٔ ۵۹۸ دستاورد چشمگیری برای جمهوری اسلامی نداشت و دستاوردهایش خیلی محدود بود و ما خیلی بیشتر می</span><span class="text_">توانستیم دستاورد داشته باشیم. قطعنامه عملاً نفعی برای ما نداشت به</span><span class="text_">جز اینکه به جنگ پایان بخشید.</span></p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">مثل چیزی که الان در مورد برجام هم وجود دارد.</p>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
</body>
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
</html>
|
