روحانی می‌گفت در کشور یک مشکل داریم، آن هم کمبود عقل است!
محسن رفیق‌دوست وزیر سپاه در زمان جنگ تحمیلی بود که به دلیل مسئولیت خاص و حساسش در طول جنگ، حرف‌های شنیدنی بسیاری دارد. برای بررسی دقیق اتّفاقات دورهٔ جنگ، به‌خصوص ماه‌های منتهی به پایان جنگ در سال ۱۳۶۷ که منجر به پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ توسط ایران شد، در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۵ به دفتر وی رفتیم تا روایت‌های او از دوران جنگ و پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ را بشنویم. آنچه در ادامه از نظر شما می‌گذرد، حاصل چند ساعت بحث و صحبت و مصاحبه با وزیر سپاه دوران جنگ است که بخش‌هایی از آن در مستند مجمع عقلا منتشر شده است.
به‌عنوان سؤال اول، سال ۶۴ دولت دوم آقای مهندس موسوی روی کار آمد که نسبت به قبل دولت یک‌دست‌تری بود و از همین زمان یک‌سری مباحث مربوط به خاتمهٔ جنگ مطرح می‌شود. شما در یک مصاحبه گفته بودید هر زمان در هیئت دولت می‌رفتیم، می‌گفتند این جنگ را کی تمام می‌کنید. خاطره‌ای هم از آقای بهزاد نبوی نقل کرده بودید که گفته بودید ما این توان داخلی را داریم و می‌توانیم جنگ را تا گرفتن حقوقمان ادامه دهیم و ایشان خطاب به شما گفتند خدایا حداقل در هیئت دولت شعور را به‌جای شعار حکم‌فرما کن! و شما خطاب به نبوی گفتید این حرفت را بنویس و امضا کن، ایشان امضا نکردند و خودتان نوشتید و تاریخ زدید. این مباحث و اختلافات جدّی دربارهٔ مدیریت جنگ چرا و چطور مطرح شد؟ چرا در هیئت دولت شاهد این حرف‌ها بودیم ولی در جامعه بازتاب زیادی نداشت، جامعه خیلی در جریان این مباحث نبود؟ سال ۶۵ بحث مجمع عقلا مطرح شد و بعد هم ماجرای مک‌فارلین و تأمین سلاح از آمریکایی‌ها که در جنگ ما نقطهٔ عطفی بود که خیلی تأثیر گذاشت. این دو مبحث از کجا شروع شد و به کجا ختم شد؟
سال ۶۲ وزرات سپاه تشکیل شد و من به هیئت دولت رفتم. من در خاطراتم هم گفتم که در دولت سه گروه بودند: یک گروه مخالف جنگ، یک گروه موافق جنگ و یک گروه بی‌طرف که تقریباً با خروج انجمن اسلامی هیئت دولت، تنها من ماندم و کفهٔ مخالفان جنگ سنگین‌تر شد؛ البته جرئت مخالفت نداشتند. من مرتب به جبهه می‌رفتم و می‌آمدم و گزارش می‌دادم و سؤال این بود که این جنگ کی تمام می‌شود. به‌هرحال مجبور بودند همکاری کنند، ولی با روحیهٔ باز و طیب خاطر کمک نمی‌کردند.
به نظر من قضیهٔ مک‌فارلین از نظر جنگ قضیهٔ بی‌تأثیری است. من در جریانش نبودم و خود این از اهمیتش می‌کاهد! من وزیر سپاه و مسئول لجستیکی جنگ بودم، فقط به من گفتند یک هواپیما تعدادی موشک تاو آورده، شما تحویل بگیر، همین! در جریانش اصلاً نبودم. من داستان مک‌فارلین را در اصل جنگ و پایان جنگ مؤثر نمی‌دانم، حالا هرکس هر تفسیری می‌تواند داشته باشد، نگاه من این است؛ چون من یک فرد صددرصد مؤثر در جنگ بودم، به قول آقای هاشمی، جنگ‌افروز بودم، یعنی اگر آقای محسن رضایی می‌گفت، می‌خواهیم به فلان‌جا حمله کنیم و من می‌گفتم نمی‌توانم پشتیبانی کنم، عملیات نمی‌شد؛ البته بنا نبود چنین چیزی بگویم، من بنا به فرمایش امام مأمور بودم سپاه را پشتیبانی کنم. وضعیت دولت به جایی رسید که آقای هاشمی من را خواست و گفت دولت شعار جنگ می‌دهد، اما کاملاً در جنگ نیست. من می‌خواهم توپ را بیندازم در زمین دولت، شما به جنگ کاری نداشته باش، برو به وزارتخانه‌ات و آنجا بنشین و دیگر در جنگ سِمتی نداشته باش. گفتم چشم. بعد از دوسه روز آقای هاشمی آمد ستاد دولتی جنگ را تشکیل داد: آقای میرحسن موسوی رئیس ستاد شد، آقای بهزاد نبوی لجستیک جنگ، آقای روغنی‌زنجانی برنامه و بودجه، آقای خاتمی تبلیغات. هاشمی به من گفته بود اگر در این ستاد به تو مقامی پیشنهاد کردند زیر بار نرو. سپاهی‌ها به نبوی فشار آوردند که تو اصلاً در جنگ نبودی، پس لااقل فلانی (من) را قائم‌مقام خودت بگذار. آقای بهزاد نبوی به من گفت که می‌دانی چرا به حرف سپاهی‌ها گوش نمی‌کنم و تو را قائم‌مقام خودم نمی‌کنم؟ من نسبت به تو حس استیلا ندارم، اگر تو را قائم‌مقام بگذارم باز همان رویهٔ سابق است و من کاره‌ای نیستم، تو توصیه کن که آقای غمخوار قائم‌مقامی من را بپذیرد. گفتم من مخالف نیستم.
لذا، اصل آن تغییرات یعنی آن سناریویی که تنظیم شد، آقای هاشمی حس کرد که با این دولت نمی‌تواند جنگ را ادامه دهد و خواست که توپ را بیندازد در زمین دولت و دولت عجز خودش را اعلام کند و ازاین‌به‌بعد من هم مثل شما هستم و دیده‌ها و شنیده‌هایم را می‌گویم و خودم در آن نقشی ندارم و سؤال دولت از سپاه را تمام کرد. او می‌گوید وقتی‌که صدام سقوط کند. صدام کی سقوط می‌کند؟ وقتی بغداد را بگیریم. بغداد را بخواهیم بگیریم چه می‌خواهیم؟ تبدیل می‌شود به آن لیست معروف که من بعداً آن لیست را دیدم. (چون من بنا نداشتم در این کارها دخالت کنم، همهٔ این کارها را بعداً متوجه شدم.) در آن زمان‌بندی که آقای رضایی گفت، من اگر بودم، می‌توانستم آن لیست را تهیه کنم، قابل‌تهیه بود و چیز عجیب‌وغریبی نبود. آقای رضایی آن لیست را می‌دهد به آقای موسوی به‌عنوان فرماندهٔ ستاد و او هم می‌دهد به هاشمی به‌عنوان فرماندهٔ جنگ و او اظهار عجز می‌کند از چنین درخواستی؛ درنهایت، تبدیل می‌شود به آن درخواست از امام که سپاه این‌ها را می‌خواهد برای جنگ و ما نمی‌توانیم تهیه کنیم، پس بهتر است قطعنامه را بپذیریم.
آن زمانی‌که آقای روحانی هم اشاره می‌کند، یک زمان بیست‌ساله بوده که ما بتوانیم بغداد را فتح کنیم.
خیر؛ سه یا چهار سال بود. از آقای رضایی بپرسید، آقای روحانی نمی‌داند.
من چند سال پیش از ایشان پرسیدم، گفتند ما در همان جلسه بودیم، فرماندهان بحث می‌کردند و گفتند این زمان، بیست‌ساله است.
روحانی از کسانی بود که بدش نمی‌آمد جنگ تمام شود.
فروردین سال ۶۷، برخی فرماندهان سپاه به‌خاطر انتخابات مجلس سوم شورای اسلامی در کرمانشاه جمع می‌شوند تا مثلاً سپاه بتواند برخی از نیروهایش را در مجلس سوم داشته باشد و این‌طور مدیریت جنگ را از طریق مجلس بهتر پیش ببرد. برخی‌ها معتقدند همین سیاسی‌کاری‌ها در سپاه و پرت‌شدن حواس‌ها از جبهه‌ها، منجر به سقوط فاو شد (به قول آقای روحانی، دومینویی بود که جلو می‌آید) و ما هرچه در طول دو یا سه سال به دست آورده بودیم، به‌سرعت از دست دادیم. برخی آقای رضایی و سپاه را یکی می‌دانند و برخی جدا می‌دانند و می‌گویند آقای رضایی کار خودش را در جنگ می‌کرد و سپاه هم مسیر خودش را می‌رفت و بدنهٔ سپاه اهل سیاسی‌کاری نبود و فقط به حرف امام گوش می‌داد. چنین تفکیکی دارند، مثل آقای غضفری که کتاب راز قطعنامه را نوشتند...
ایشان خیلی حرف‌های بی‌خود نوشته‌اند.
درهرحال، ایشان نوشته که آقای رضایی در جنگ مسیر خودش را می‌رفته و مثلاً به امام خیانت کردند و... آن‌موقع سپاه به‌عنوان امین امام و یک رکن جنگ، چقدر معتقد به این بود که می‌توانیم جنگ را ادامه دهیم و به آن هدف که تنبیه متجاوز و گرفتن حقوق ایران بود، برسیم؟
من در آن مقطع از هیچ‌یک از فرماندهان سپاه در جلسهٔ خصوصی و عمومی اصلاً نشنیدم که نمی‌توانیم بجنگیم و باید جنگ را تمام کنیم. قاعدتاً من باید می‌شنیدم، بالاخره تمامی فرماندهان سپاه برای تهیهٔ امکانات به من مراجعه می‌کردند، من از هیچ‌کس نشنیدم. البته از نظر نظامی بین برادر رضایی و برادر رشید اختلاف دید نظامی بود و طبیعی هم بود، نه در اینکه جنگ را تمام کنیم، بلکه در شیوهٔ جنگ؛ درنهایت، رشید تسلیم محسن می‌شد. در بین بچه‌های سپاه اعم از فرمانده و فرمان‌بر این نهادینه شده بود که ما مأمور به وظیفه‌ایم و مأمور به نتیجه نیستیم.
آقای هاشمی نقل‌قولی از شما در ۲۵ آبان ۶۳ در مورد اعتراضاتی که به آقای رضایی در سپاه می‌شد بیان کردند که آقای رفیق‌دوست اطلاع داد که امروز در کرمانشاه در جلسه‌ای ازطرف بعضی از پاسداران، به آقای محسن رضایی اعتراض و اهانت شده است. آقای صادق خلخالی هم تلفنی از قول پاسداری همین خبر را نقل کرد و گفت در برنامهٔ فردا می‌خواهند اعتراض کنند، این پاسداران دوسه شب پیش به خود من گفتند که نصیحتشان کردم. ظاهراً یک‌سری اختلافات مربوط به اداره و مدیریت جنگ وجود داشته است.