بی‌بی‌سی از آتش‌بس مرداد سال ۶۷ گزارشی می‌دهد که وقتی اعلام آتش‌بس شد و پذیرفته شد، صدام سه روز تعطیلی اعلام کرد و مردم به جشن پرداختند. آقای هاشمی اعلام کرد که نیروهای ایران ازاین‌پس نباید دست به اقدامی بزنند، ولی باید آماده باشند که در صورت هرگونه اقدام دشمن، پاسخ شایسته‌ای در زمین، آب یا هوا به آن‌ها بدهند. مایلم اعتقاد خود را در مورد آتش‌بس موردتأکید قرار دهم و طفره‌رفتن عراقی‌ها را در مورد قبول آتش‌بس تا آخرین لحظات در کانون توجه جهانیان قرار دهم. اما ایرانیان در مورد یک صلح پایدار جانب احتیاط را از دست نمی‌دهند. وقتی ایران با آتش‌بس موافقت کرد، در موضع ضعف قرار داشت و عراق با سودجویی از آن، پایان جنگ را به‌نحوی جشن گرفت که گویی یک پیروزی برای آن‌ها و تمام اعراب است. اما در ایران احساس مردم خاموشی است، آن‌ها در این سکوت از خود می‌پرسند: چرا این جنگ آن‌قدر ادامه پیدا کرد؟ بااین‌حال مصمم‌اند که در صورت لزوم از مرزهای کشورشان دفاع کنند. این مطلب برای ۱۸ مرداد ۶۷ هست و بعضی‌ها هم معتقدند که امام می‌خواست در قضیهٔ سلمان رشدی این نخوتی که به وجود آمده بود (که ما می‌خواستیم صدام را ازبین ببریم و...) ازبین برود. به‌هرحال قطعنامهٔ ۵۹۸ یک سرخوردگی در جامعه ایجاد کرد و شاید در آن مقطع شبهات جدّی هم برای مردم پس از هشت سال جنگیدن شکل گرفت.
امام به وظیفهٔ دینی‌شان عمل کردند و اصلاً این‌گونه نبود. بلاشک سرخوردگی در جامعه به وجود آمده بود؛ خود حضرت امام می‌گویند من جام زهر نوشیدم، انتخاب امام این نبوده است.
شما خاطره‌ای دارید از زمانی‌که قطعنامهٔ ۵۹۸ پذیرفته شد؟ آقای رحیم صفوی گفتند زمانی‌که پذیرفتند، ما فکر کردیم امام فوت شده‌اند و مسئولان کشور می‌خواهند سریع وضعیت جنگ را سروسامان دهند و بعد اعلام کنند.
درواقع، ما یک بوهایی برده بودیم. آقای ولایتی معاونین وزارت امور خارجه را در منزل خودش دعوت کرد و نخواست در وزارتخانه بگوید. وقتی ایشان قضیه را طرح کرد، من بهت‌زده شدم و گریه کردم، همهٔ معاونین همین‌گونه بودند. بعد که پیام امام آمد، مصمم شدیم که بهترین روش را برای اجرای آن به‌کار ببریم. چون امام فرموده بودند ما در صلح همان‌قدر جدّی هستیم که در جنگ بودیم و برای ما مهم بود که ایشان چه می‌گویند؛ بنابراین، هم از نظر وظیفه و قانون و هم از نظر دینی، نظر ایشان به‌عنوان ولی فقیه باید تأمین می‌شد. بحث را با این تصورات شروع کردیم و بحث خیلی مشکلی بود؛ درحالی‌که همه بهت‌زده و گریان بودیم.
آن‌موقع شما فکر می‌کردید که قرار است چه اتّفاقی بعد از قطعنامه بیفتد؟ افراد یک حالت مبهمی داشتند که قرار است چه بشود.
اولین حالتی که به من دست داد این بود که متشکر بودم از کسانی‌که کار بین‌المللی کردند. خب، ما طرف‌دار حرف‌های امام بودیم و نسبت به آن‌ها حالت تهاجمی و جنگی داشتیم؛ آن‌ها از ما ضعیف‌تر بودند. آن‌ها می‌گفتند که به‌هرحال هر جنگی روی میز مذاکره پایان می‌یابد و ما می‌گفتیم این موقعیت میدان است که روی میز مذاکره می‌آید. آن‌ها اعتراض می‌کردند که شما اصلاً نمی‌گذارید که مذاکره شروع بشود. من از آن‌ها متشکر بودم که وظیفه‌ای را که برایش پول می‌گرفتند، درست انجام دادند. وقتی ماجرای فاو پیش آمد، برای من آن‌قدر مهم بود که شخصاً به فاو رفتم، با اینکه معقول نبود یک آدم سیاسی این‌طور جاها باشد؛ البته بعد از تثبیت فاو رفتم که ببینم ماجرا چیست و چه ابعادی دارد. اگر وقتی ما در فاو بودیم و دست بالا را داشتیم این مذاکره انجام نمی‌شد، الان دیگر امکانش نبود که این دستاوردها اخذ شود. باید تشکر کنم از کسانی‌که علی‌رغم فشارهای ما وظیفه‌شان را درست انجام دادند.
زمانی‌که پذیرش قطعنامه اعلام شد، یأسی در جامعه به‌وجود آورد. شمای نوعی، برادرتان یا از خانواده‌تان شهید شده و خواستار انتقام هستید. آقای هاشمی می‌گویند ما ائمهٔ جمعه را جمع کردیم که با مردم صحبت کنند. آقای لاریجانی و ولایتی در نیویورک و ژنو در ارتباط بودند. آقای عباس ملکی هم می‌گویند ما رفتیم مذاکره کنیم، ظهر بود که دیدیم هیئت عراقی نیامده و تلکسی از ایران آمد که از جنوب و غرب دوباره حمله کرده‌اند و آقای ولایتی به حدّی ناراحت شد که بعد از چند سال، دوباره سیگار کشید. درواقع یک‌جورهایی داشتیم رودست می‌خوردیم، چون این‌ها باورشان نمی‌شد که ما قطعنامه را بپذیریم. گفتند که ایران در ضعف قرار گرفته، حالا حملهٔ بزرگ‌تری کنیم و ایران را شکست دهیم. عواقب قطعنامهٔ ۵۹۸ چه بود؟
صدام اوّل نمی‌خواست قطعنامه را قبول کند و مرصاد دلیل واضحی است که نمی‌خواست جنگ را تمام کند. آن‌همه تجهیزات و نیرو را در عملیات مرصاد فرستاد که قتل‌عام شدند. بله، این یأس و سرخوردگی وجود داشت؛ منتها افراد دو دسته بودند: یک دسته به‌خاطر وظیفهٔ شرعی، امام را قبول داشتند، نه‌تنها به‌عنوان مرجع تقلید، بلکه به‌عنوان رهبر دینی هم قبول داشتند (علی‌الخصوص سیاسیون را می‌گویم) و یک دسته هم با انگیزه‌های ملّی در جنگ شرکت کرده بودند و انگیزه‌شان ریشهٔ مذهبی نبود؛ این‌ها یک مقدار دچار یأس و تردید شده بودند بابت پیروزی‌ای که برایش سرمایه‌گذاری کرده بودند.
امام بارها گفته بودند که ما مکلف به نتیجه نیستیم، مکلف به وظیفه‌ایم و می‌جنگیم ان‌شاءالله شرایط پیروزی هم مهیا می‌شود. واقعیت امر همین بود، الان صدام کجاست و ما کجاییم؟ عراق کجاست و ما کجاییم؟ از هنرهای امام و حضرت آقا این است که از جنگ یک فرهنگ درست کردند. اینکه امام گفتند این جوانان راه صدساله را یک‌شبه طی کردند و نصیحت می‌کردند به عرفای بزرگ که «بخوانید وصیت‌نامهٔ این عزیزان را و ببینید که چه می‌گویند»، الان هم ادامه دارد؛ شعر، داستان، موسیقی و شهید گمنام و مراسم‌های مختلف، یک فرهنگ مقاومت ساخت. آیا در عراق همین‌گونه است و کسی می‌تواند به جنگ افتخار کند؟ مقاومتی که الان در منطقه علیه تجاوزکارها، چه اسرائیل چه داعش و چه درگیری‌های مذهبی وجود دارد، از جنگ نشئت گرفته است. خلاصه، این خط مقاومت است که الان کارساز است. دیدگاه امام و حضرت آقا روشن بود، امثال من نمی‌توانستند بفهمند، برای همین بهت‌زده شدند. البته من خیلی دچار یأس نشدم، چون برایم روشن بود که چه باید بکنم، چون نظر امام را دنبال می‌کردم، اینکه ایشان گفته باید در صلح هم جدّی باشیم. ناراحت بودم که این‌همه سرمایه‌گذاری نتیجه نداد که صدام را ازبین ببریم. قبل از انقلاب تمام سرمایه‌های این مملکت فدای اهداف آمریکایی‌ها می‌شد.
می‌خواهم ارزش ولایت فقیه را بگویم، ارزش این نوع ساختار و تدبر در امور را. آمریکایی‌ها به عراق حمله کردند و پنج هزار کشته و ده‌ها هزار مجروح و روانی برگرداندند. آن‌قدر خسارت دادند که چه‌کار کنند؟ که صدامی را که ما شعار می‌دادیم باید ساقط شود، ساقط کنند. برخی می‌گفتند صدام شده خالدبن‌ولید، برویم کنار او و از او دفاع کنیم، اخوان‌المسلمین تمام نخبگانشان مثل اربکان و ترابی را فرستادند ایران که بیایید کنار صدام و از او دفاع کنیم. حضرت آقا فقط یکی از آن‌ها را پذیرفت که عباس مدنی بود. من هم آنجا بودم، آقای هاشمی بقیه را ملاقات کردند. حضرت آقا گفتند: «من نمی‌دانم چقدر پول جمع کردید، چقدر دکتر فرستادید به عراق که کمک کنید به صدام. ما این را بهتر از شما می‌شناسیم و هشت سال با او جنگیدیم. این دین و ایمان ندارد. شما اگر می‌خواهید خدمت کنید به اسلام، اوّل برو الجزایر پیروز شو بعد تمام امکانات را بیاور برای این که می‌گویی؛ ولی این‌طور نه.» برای همه‌شان در هتل استقلال شامی ترتیب داده بودیم، در این مهمانی شام، آقای عباس مدنی از موضع ایران دفاع کرد؛ یعنی تغییر کرده بود.
اتّفاق مهمی افتاد، آمریکایی‌ها آمدند و فدای هدف ما شدند و صدام را سرنگون کردند؛ همان هدفی که ما داشتیم. فرق زیادی هست بین اینکه اگر ما آن‌موقع صدام را ساقط می‌کردیم و الان که آمریکا این کار را کرد. ببینید چقدر تهاجم زیاد است و چه توطئه‌هایی به اسم مذهب اطرافمان داریم؛ چون عراق یک اکثریت شیعه است که به یک اقلیت سنّی حاکم است و حق دموکراتیک خود را به‌دست آورده‌اند و این مثل خاری در چشم شاهنشاهی‌های سنّی است؛ تفکر سنّی‌ای که شاهنشاهی را تأیید می‌کرد.
نظر کشورهای حوزهٔ خلیج فارس در مورد قطعنامهٔ ۵۹۸ چه بود و چرا سعی داشتند تصویب شود؟
ابتدا بحث صلح از کجا آغاز شد؟ از وقتی‌که ما به خرمشهر رسیدیم و تمام خاکمان را آزاد کردیم. قرار شد بر سر اینکه چه کسی متجاوز است و باید غرامت بدهد کار کنیم. سازمان‌های بین‌المللی همکاری نکردند، چون سیاست بین‌المللی بر این شد که این جنگ بدون برنده باشد، درحالی‌که تعیین متجاوز، برنده را مشخص می‌کرد. عده‌ای اعتقاد داشتند باید مذاکره را ادامه داد تا به نتیجه برسیم و یک عده می‌گفتند باید یک کار بزرگی کرد، یک قسمت از خاک عراق را گرفت تا بتوانیم نتیجه بگیریم. نظر دوم پیروز شد. به نظر اوّل این فرصت را دادند، اما موفق نبود و نظر دوم به نتیجه رسید و این شد که وقتی ما در قسمت مهمی از خاک عراقیم، دشمن تسلیم می‌شود و قبول می‌کند که متجاوز است و بعد هم مشخص شد.
خلیج فارسی‌ها از پیروزی ما در جنگ می‌ترسیدند. می‌ترسیدند که ما انتقام بگیریم. چیزی که باعث شد نظرشان تا حدودی عوض شود، حملهٔ صدام به کویت بود. کویت و عربستان که قول داده بودند تا آخر پشت صدام هستند، وقتی دیدند ما در فاو هستیم دیگر از صدام پشتیبانی نکردند. من شخصاً به کویت رفتم، مسئولیت من این بود که وقتی حمله به فاو شروع می‌شود، من با امیر کویت ملاقات کنم. صدام قبلاً برای حمله، از جزیرهٔ بوبیان استفاده می‌کرد، اگر الان هم از این جزیره برای فاو استفاده می‌کرد، حمله به فاو خیلی مشکل می‌شد. من وظیفه داشتم به امیر کویت بگویم اگر از بوبیان به ما حمله شود، ما بوبیان را هم می‌گیریم. امیر کویت به دست‌وپای من افتاد و بعدازآن دیگر از صدام حمایت نکردند. من فکر می‌کنم صدام خواست از این‌ها انتقام بگیرد که به کویت حمله کرد؛ به‌علاوهٔ اینکه خوی صدام توسعه‌طلبی بود و اعتقاد داشت کویت بخشی از حکومت و استان نوزدهم اوست.
در حمله به کویت، موضع ما حکیمانه بود. خیلی‌ها گفتند برویم کنار صدام و از این شیخ‌نشین‌ها انتقام بگیریم، اما حضرت آقا قبول نکردند. این باعث متنبه‌شدن این‌ها شد که بعدها آمدند ابراز پشیمانی کردند. عربستان گفت ۵۰ میلیارد دلار به عراق کمک کرده (بیشتر از این‌ها بوده) و کویت گفت ۲۰ میلیارد دلار کمک کرده و بابت این‌ها عذرخواهی کردند. البته آن ساختار استکبار جهانی ازبین نرفت و اکنون آن ساختار شیطانی علیه ما کار می‌کند؛ یک قسمتش همین‌که به اسم سلفی و وهابی و... علیه ما می‌جنگند.