|
|
<?xml version='1.0' encoding='utf-8'?> |
|
|
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="en" xml:lang="en"> |
|
|
|
|
|
<head> |
|
|
<title>Unknown</title> |
|
|
<link href="stylesheet.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> |
|
|
<link href="page_styles.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> |
|
|
</head> |
|
|
|
|
|
<body class="calibre"> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">آقای غرضی وزیر نفت بودند و گفتند تا سال ۶۴ وضعیت درآمدی نفتی خوب بود، روزی تقریبا ۲/۵ میلیون بشکه صادرات داشتیم. بعد ما یک نزول شدید در سال ۶۵-۶۴ داریم. سال ۶۵ بدترین مقطع در جنگ برای ایران از نظر اقتصادی است که نفت هر بشکه به چهار یا پنج دلار می‌رسد. اگر اشتباه نکنم، آقای غرضی گفتند که این خیلی طبیعی بود، چون یک‌سری آقایان مثل بهزاد نبوی می‌خواستند ما کنار برویم و خودشان بیایند سرکار و تولید و صادرات نفت را بالا ببرند، بدون آنکه قیمت نفت کم شود؛ اما شرایط بین‌المللی در اوپک بر علیه ایران شد و کلاً ما در منگنه قرار گرفتیم. این تحلیل آقای غرضی در مورد درآمدهای ارزی را می‌خواهم از نظر شما بدانم که درست است یا خیر؟ واقعاً این تغییر و تحوّلات در دولت باعث شد دخل‌وخرج دولت به‌هم بریزد و فروش نفت ایران کاهش پیدا کند؟</b></p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">قیمت نفت پایین آمد. صدور نفت مشکل داشت. محدودیت‌های خلیج فارس سخت‌تر شده بود. ما تانکرهای از رده خارج را می‌خریدیم و در دریای آزاد با کشتی‌هایی که ریسک می‌کردند، می‌بردیم آنجا پر می‌کردیم، بعد کشتی‌هایی که به درد تانکرشدن می‌خوردند، نفت را انتقال می‌دادند و به خارج فروخته می‌شد. محدودیت‌های صدور داشتیم و قیمت پایین نفت که بحران درآمدی برای دولت ایجاد کرد و همان شد که دولت گفت خزانه خالی است.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">من نمی‌دانم مقصود آقای غرضی چه بوده از این سخن که می‌شد بیشتر درآمد کسب کرد! به نظر من نمی‌شد. البته اینکه اگر غرضی بود بهتر می‌شد، حتماً درست است، چون غرضی تواناتر از آقای آقازاده بود؛ ولی اینکه اگر او را عوض نمی‌کردند کن‌فیکون می‌شد و اگر می‌ماند هیچ اتّفاقی نمی‌افتاد، دور از ذهن است و حرف درستی نیست.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">تبعات پذیرش قطعنامه برای جمهوری اسلامی چه بود؟ سال ۶۷ در مقطعی هستیم که در جامعه یأس به‌وجود می‌آید که ما آن‌قدر گفتیم جنگ، جنگ تا پیروزی، حالا یک‌مرتبه بحث صلح پیش آمده است. دیگر اینکه ما یک شیفت اقتصادی _ سیاسی _ اجتماعی داریم؛ یعنی تا قبل از آن، سیاست اقتصاد دولتی داشتیم بعد کم‌کم به‌سمت اقتصاد آزاد رفتیم؛ مخصوصاً از زمانی‌که هاشمی دولت را در دست گرفت. قبل از آن، مبارزه با امپریالیسم بود و بعد بحث تنش‌زدایی مطرح شد، بحث‌های اجتماعی هم متفاوت بود و بعدازآن هم چیز دیگری شد.</b></p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">آن یأسِ موقتی که رخ داد و خیلی‌ها را گریاند، با نقش خود امام به‌خوبی خنثی شد، چون مردم به امام خیلی اعتماد داشتند. امام در پیامی که به طلاب حوزه داد، آنجا از جنگ دفاع کرد. خطاب به خانوادهٔ شهدا می‌گوید که فکر نکنید فرزندانتان در جنگ از دست رفته‌اند، ما در جنگ خیلی چیزها به‌دست آوردیم و فهرستی از توفیقات ارائه می‌کند. در پیام منشور روحانیت هم اشاره‌هایی دارند. سخنی که خیلی ملموس است اینکه «ما برای ده‌ها سال ایران را بیمه کردیم.» توضیحاتی که امام می‌دهد، به دل می‌نشیند و مردم آرامش پیدا می‌کنند. مردم ازاینکه جنگ باشد استقبال نمی‌کنند و از اتمام جنگ خوشحال هم می‌شوند. چیزی که تغییر کرد، یک‌سری آدم‌ها بودند، مثل آقای هاشمی.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">هاشمی از کسی‌که در خطبهٔ نماز جمعه، علیه ما دربارهٔ قانون کار موضع گرفت و خطبه‌ای غرّا در عدالت اجتماعی خواند، کم‌کم برگشت. سقوط شوروی سابق هم در تغییر دیدگاه و آزادشدن زبان منتقدین دولتی‌کردن از موضع سرمایه‌داری خیلی تأثیر داشت. هاشمی ازآنجا به اینجا رسید و این عبرت‌آموز است.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">ما از موضع احکام اسلام به سرمایه‌داری انتقاد می‌کردیم. جنگ بود و امام اجازه نمی‌داد علیه دولت کسی حرف زیادی بزند و این‌ها احتیاط می‌کردند؛ ولی فضا تدریجاً عوض شد و افرادی که نظر مخالف داشتند راحت‌تر می‌توانستند حرفشان را بزنند و درنتیجه، بستر پیدایش بعضی نظرات و تقویتش فراهم شد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">موسوی متوجه شده بود که مخالفت‌هایش اشتباه بود. مثلاً سال ۶۶-۶۵ من وقتی مهمان مهاجرانی بودم و او تازه می‌خواست معاون موسوی شود، گفت که من تازه از پاکستان برگشته‌ام. گفتم آنجا سیستم آموزشی‌اش این‌گونه است و چقدر مردم دخالت دارند و بیشتر در دست بخش خصوصی است و این محاسن را دارد. موسوی نرم شد و مخالفتش با مدرسهٔ غیرانتفاعی را کنار گذاشت. یا وقتی بهزاد نبوی و موسوی به ترکیه برای بازدید رفتند، (آن زمان تورگوت‌اوزال در ترکیه شخص اوّل بود) تورگوت‌اوزال به موسوی گفت که شما اشتباه می‌کنید، ما با بخش خصوصی داریم جاده و راه می‌سازیم و از درآمدش تسهیلات را جبران می‌کنیم. این‌ها در تغییر نگرش موسوی مؤثر بود.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">موسوی برای اوّلین‌بار در سال ۶۵ که بودجه را به مجلس داد، پذیرفت بخش خصوصی بیاید و از عوارضی که می‌گیرند تأمین مالی کنند. خب، تدریجاً این اتّفاقات افتاد و سقوط شوروی و پایان جنگ هم مؤثر بود. فضا بازتر می‌شود و از همه مهم‌تر اینکه هاشمی رئیس‌جمهور شد. برنامهٔ دومی که آقای روغنی‌زنجانی می‌خواستند تهیه کنند و به مجلس بدهند، آقای موسوی امضا نکرد و تقدیم نشد، ولی منتشر شد که بعداً هاشمی امضا کرد و به مجلس داد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">برنامهٔ دوم با نظرات موسوی سازگار نبود. البته موسوی بعداً تغییراتی کرد. ولی اینکه سیاست خارجی و داخلی تغییر می‌کند، بخشی از آن اقتضایی است و بخشی فکری. فکری ازاین‌جهت که هاشمی و دوستان، مدل تعدیل صندوق بین‌المللی پول را پذیرفتند و به یک حالت شیفتگی هم پذیرفتند. یادم می‌آید روزهای اوّل که هاشمی در روزنامهٔ رسالت دفاع کرد، شروع کردند به انتقاد از هاشمی به مدلی که اقتباس کرده بود. من به آن تیمی که آن مدل را پذیرفتند، گفتم اینکه شما نهی از منکر می‌کنید، (دختری موهایش بیرون افتاده، شما به او اعتراض می‌کنید) یک نوع منکراتِ پنهانی است که خیلی بزرگ‌تر است و اگر با آن مبارزه نکنید همه‌چیز می‌افتد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">در جایی گفتم این مدلی که هاشمی تعقیب می‌کند، مدلی است که به عدالت بی‌اعتناست و اختلاف طبقاتی و بی‌اعتنایی به توده‌های مردم ضررش این‌گونه آشکار می‌شود که مردم از دین و انقلاب فاصله می‌گیرند و این حجاب که الان هست به‌مراتب بدترش اتّفاق می‌افتد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">آقای نوربخش و من و نبوی را دعوت کرد و گفت شما می‌گویید منکرات بزرگ و ما نمی‌توانیم اینجا کار کنیم. گله داشت که این حرف‌ها را نزنید.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">پذیرش این مدل بزرگ‌ترین اشتباه سیاست‌مداران ایران بود و زمان هاشمی تعقیب شد، زمان روحانی و احمدی‌نژاد هم تعقیب شد. مدل نئوکلاسیک تعدیل ساختاری مدلی است که در اکثر کشورهای جهان سوم اتّفاق افتاده و همه شکست خورده‌اند.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">برندهٔ جایزهٔ نوبل [اقتصادی] ۲۰۰۱ و معاون بانک جهانی، جملهٔ معروفی دارد، می‌گوید وقتی پزشکی ۹۹ درصد بیمارانش می‌میرند لابد مشکل در نسخه‌اش است و شما می‌گویید بیمار تقصیر دارد یا پرستار تقصیر دارد! نه خود نسخه تقصیر دارد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">عرض کردم یک مقدار از نظر فکری، یک مقدار اقتضایی و یک مقدار رفتاری، تغییرات و تحولات رخ داد. مدل سرمایه‌داری اجازهٔ زندگی اشرافی را می‌دهد و تبلیغ می‌کند و این مسئولین خودشان ذره‌ذره به رفاه‌طلبی و اشرافیگری آلوده شدند؛ با آن حرف‌ها و آن روحیه و اقتضائات بعد از جنگ. به‌اضافهٔ مدلی که از بعُد نظری پذیرفتند، کار را به آنجا رساند که همه‌چیز عوض شد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">دولت آقای هاشمی سال ۶۸ که روی کار آمد، همان</span><span class="text_">طورکه اشاره کردید، نظراتشان نسبت به قبل تغییر کرده بود. سال ۶۷ در مقابل صحبت</span><span class="text_">های فردی مثل مرحوم آقای آذری</span><span class="text_">قمی در خطبه</span><span class="text_">های نماز جمعه صحبت می</span><span class="text_">کردند، ولی بعد از ریاست</span><span class="text_">جمهوری کاملاً تغییر کرد. بحث مانور تجمّل شد؛ تبلیغات تا آن زمان ممنوع بود و بعد شاهد ازدیاد بیلبوردهای تبلیغاتی در شهرهای بزرگ همانند تهران و اصفهان و مشهد و... بودیم. آقای هاشمی کاملاً تغییر می</span><span class="text_">کند و شاهد یک هاشمی دوم هستیم، هاشمی</span><span class="text_">ای که انگار مخالف آن هاشمی دههٔ اوّل انقلاب است!</span></p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><span class="text_">اوّلاً، اشاره</span><span class="text_">ای بکنید به اینکه چه شد که این</span><span class="text_">قدر ایشان تغییر کردند. دوم اینکه دولت ایشان با اسم سازندگی روی کار آمدند؛ اما انتخابات سال ۷۲ نشان داد که آقای هاشمی مخالفین جدّی در جامعه دارد. شما در انتخابات سال ۷۲ خیلی شناخته</span><span class="text_">شده نبودید، اما رأی قابل</span><span class="text_">توجهی مقابل ایشان کسب کردید و رأی آقای هاشمی هم نسبت به سال ۶۸ خیلی کمتر شد. تحلیل شما از این شرایط و رأی نسبتاً خوبتان چه بود؟ سال ۷۶ هم که آقای خاتمی رأی آورد، خیلی</span><span class="text_">ها معتقد بودند که رأیی که خاتمی آورد، نه بزرگی به سیاست</span><span class="text_">های آقای هاشمی از سال ۶۸ تا ۷۶ بود. هاشمی با سیاست‌هایی که در پیش گرفت، مردم را خیلی ناراضی کرد و یک</span><span class="text_">سری اتّفاقات در مشهد و اسلامشهر و شیراز افتاد. آقای هاشمی از اوّلین موافقان پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ بود و معتقد بود بعد از قطعنامه اتّفاقات خوبی برای کشور می</span><span class="text_">افتد؛ اما دیدیم در اقتصاد و مسائل اجتماعی و حتّی در سیاست بین</span><span class="text_">الملل اتّفاقات خوبی که رخ نداد هیچ، وضعیت ظاهراً بدتر از قبل هم شد! دلیل این امر چه بود؟ مدیریت بد آقای هاشمی، ناکارآمدی دولت ایشان یا مسائل دیگری که شاید ما خیلی از آن</span><span class="text_">ها اطلاع نداریم.</span></p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">همان‌طورکه گفتم، آقای هاشمی اهل تجمّل‌گرایی بود. یک آخوند ثروتمند بود و راحت زندگی کرده بود. انقلابی بود، اما زندگی مرفّه‌ای داشت و در خاطراتش هم ظاهر است و چیز مخفی‌ای نیست. این‌ها تمایلات شخصی‌شان زندگی راحت است و نظرشان یک‌دفعه عوض شد. همان‌موقع هم که از عدالت اجتماعی دفاع می‌کرد در مقابل آذری‌قمی و امثال ما، ما را غیرمستقیم متهم می‌کرد به عدم‌وفاداری به عدالت اجتماعی. نسبت به علم اقتصاد خیلی تواضع بیش از حد داشت. ما فلسفهٔ علم خوانده بودیم و معتقد بودیم کجایش به درد می‌خورد و کجایش نمی‌خورد و کجایش مبانی غلط دارد و تفکیک می‌کردیم؛ ولی آن‌ها الگوی نئوکلاسیک صندوق بین‌المللی پول را دربست پذیرفتند و به‌عنوان نسخهٔ نجات‌بخش اجرا کردند و نتیجه این شد که فاصلهٔ طبقاتی زیاد شد و به‌خصوص این فاصله خودش را در رفتار حاکمان نشان داد؛ یعنی حاکمان از زندگی مردم فاصله گرفتند؛ خطا اینجا رخ داد. اینکه پرسیدید مشکل از کجا بود، ازاینجا بود.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">من در انتخابات سال ۷۲ محور انتقادم از دولت همین‌ها بود. عدالت‌خواهی، مردم‌گرایی، عقل‌گرایی، مخالفت با وابسته‌سالاری شروع شده بود و اطرافیان خاصی بدون صلاحیت می‌آمدند سر کار. آن زمینهٔ فکری و رفتاری منجر شد که الگوهای سرمایه‌داری را که با این‌ها تناسب داشت، راحت پذیرفتند و مثل علم و وحی می‌دانستند. ما می‌گفتیم علم اقتصاد فقط این حرف را نمی‌زند و حرف‌های دیگر هم می‌زند.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">من فکر می‌کنم منش آسایش‌طلبی و رفاه‌طلبی مؤثر بود. هاشمی می‌رفت خارج از کشور و تمام ایل و تبارش را می‌برد و البته موردانتقاد ما واقع می‌شد. بعدی‌ها همین‌طور بودند، کمتر از همه خاتمی این کار را کرد، حتّی همسرش را نمی‌برد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">نارضایتی‌های اجتماعی که از سال ۷۱ تا ۷۵ بروز کرد چطور؟</b></p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">نارضایتی اجتماعی تعجب‌آور نبود، چون ما به مردم وعده می‌دادیم زندگی‌تان را گلستان می‌کنیم و مردم هم انقلاب کرده بودند و پرخاش انقلابی یک عادت ملّی شده بود و تحمّل نمی‌کردند و تا یک بهانه‌ای اتّفاق می‌افتاد و ضربهٔ روحی به مردم می‌خورد، شلوغ می‌شد. در مشهد و اراک و باقرآباد و شیراز و شهرهای دیگر این اتّفاق افتاد. ولی هاشمی سیاست‌مدار عاقلی است، به‌محض اینکه این‌ها را دید و انتقادات را شنید، رفت سراغ کسانی‌که بتوانند کشور را با سیاست‌های تثبیت اداره کنند. بهترین نمونه، دعوت آقای محمدخان از دکتر شرافت رئیس دانشکدهٔ اقتصاد شهید بهشتی بود. ایشان زمان دکتر نمازی معاون کلّ وزارت اقتصاد بود و سیاست تعدیل را ثبت و سامان می‌داد و چون یک تاجرزاده بود که بازار را هم می‌شناخت و در آمریکا تحصیل کرده بود، بلد بود چطور اداره کند. محمدخان را آقای هاشمی دنبال دکتر شرافت فرستاد.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">شرافت گفت من سیاست‌های هاشمی را قبول ندارم و نمی‌توانم با او کار کنم. گفت تو هرچه بگویی ما عمل می‌کنیم و کردند. آقای هاشمی وقتی دید سیاست تعدیل دارد جواب عکس می‌دهد (مرحوم نوربخش در جلسهٔ هیئت دولت می‌گفت ما می‌خواهیم این سیاست‌ها را اعمال کنیم؛ باید پلیس ضدشورش را هم تجهیز کنیم و باتوم و سپر بخریم برای نیروی انتظامی) و دارند می‌رسند به یک سمت دیگر، ماشین را کنار زد و ترمز دستی را کشید و یواش‌یواش دنده‌عقب آمد و توانست در عرض یک سال نرخ تورّم ۴۹/۵ درصد را به ۲۳ درصد برساند. این کار عاقلانهٔ هاشمی خیلی قابل‌توجه بود.</p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6"><b class="text_">شما هم رأی مردم در سال ۷۶ را «نه بزرگ» به هاشمی می‌دانید؟</b></p> |
|
|
|
|
|
<p dir="rtl" class="block_6">بله؛ هم رأیی که من آوردم و هم رأی آقای خاتمی یک نه بزرگ بود. خاتمی از این شعار استفاده کرد: «درود بر سه سیّد حسینی؛ خمینی و خامنه‌ای و خاتمی.» من به ناطق سفارش کردم در انتخابات اگر انتقادی به هاشمی داری بگو. او برعکسش را انجام داد و ضربه خورد. گفتم مردم با هاشمی مخالف‌اند، به شما رأی نمی‌دهند. ایشان گفت من نوچهٔ هاشمی هستم و کار را خراب کرد و شد آنچه که دیدید.</p> |
|
|
|
|
|
</body> |
|
|
|
|
|
</html> |
